Dijitalleşme çağının yaşamımıza kattığı yeni bir terim olan “dijital istifçilik”, somut maddeleri istifleme rahatsızlığının dijital ortama taşınmış hâli diyebiliriz. TLC'de izlediğimiz, gereksiz eşyalarla dolu evlerin dijital cihazlarınızda olması gibi bir şey yani.
Eğer telefonunuzda, bilgisayarınızda, harddisklerinizde, hafıza kartlarınızda; gerekli gereksiz her şeyi “bir gün lazım olur” veya “anı kalsın” gibi sebeplerle biriktiriyorsanız siz de dijital istifçi olabilirsiniz!
“Bozukluk” kategorisine giren istifleme; nesnelere duygusal değerler yükleyip gelecekteki yararlılığını düşünerek onları biriktirme ve sonucunda yaşam kalitesini ciddi seviyede etkileyen bir hastalık.
İstifleme hastalığı belirtilerine sahip insanlar; aslında değeri olmayan ancak değerli gibi görünen, muhtemelen hiçbir zaman işe yaramayacak her şeyi biriktirmeye meyillidirler. Bu, dijital ortamlarda da aynı şekildedir.
Fotoğraflar, e-postalar, mesajlaşmalar, ekran görüntüleri… Bu türden dijital verilerin toplanması ve biriktirilmesi, dijital istifçi olduğunuzu gösterebilir ancak seviyesi çok önemlidir.
Biriktirmek, bir seviyeye kadar normal fakat bazı durumlarda hastalığa dönüşebilir.
Neredeyse hepimiz, günlük yaşantımızda değer atfettiğimiz nesneleri biriktirmeye ve saklamaya meyilli oluruz. Çünkü o nesnenin duygusal ve işlevsel boyutu bizim için önemlidir. Bu, bir seviyeye kadar normalken bazı insanlarda anormal boyutlara taşınabilir.
Bazıları, aslında hiçbir zaman işe yaramayacak eşyaları istifler ve onu atma veya silme düşüncesi bile kişiyi rahatsız eder. Yaygın olarak biriktirilen eşyalar arasında kıyafetler, kitaplar/dergiler/gazeteler, poşetler veya yiyecekler bulunur.
Günümüzde iç içe olduğumuz ve etkileşim kurduğumuz nesnelerin içine dijital varlıklar da katıldığı için istifleme eğilimi doğal olarak buraya da kaydı.
Bazı insanlar, istifledikleri eşyalara veya dijital materyallere fazla seviyede bir değer biçerek duygusal bağ kurarlar. Biriktirebilecekleri tüm alanlarda dijital varlıkları istiflerler.
Bu durum, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) türlerinden istifçilik hastalığının dijital ortama taşınmış hâlidir diyebiliriz. Dijital ortamda sahip olunan materyaller, günlük hayatta sahip olunan eşyalar kadar değerlidir. Bazıları için bir “varlık” hükmündedir.
Dijital istifçiler, biriktirdikleri materyallerin kaybolduğunu düşündüklerinde kaygı duyarlar.
Dijital istifçilik hastalığına sahip insanlar; harddisklerinde, bilgisayarlarında veya cep telefonlarında sakladıkları verilerin neler olduğunu hatırlayamaz bile. Yine de değerli olduğunu düşünür. Sebepleri ise “belki bir gün lazım olur”, “hatıra”, “bir gün kanıt olarak kullanmam gerekebilir” gibi düşüncelerdir. İstifledikleri verileri kaybetme ihtimali, onlar için anksiyeteye neden olur.
Günlük hayattaki istifçilik hastalığı gibi, dijital istifçilikte de pek çok psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkar. İstifleme hastalığına sahip kişinin günlük aktiviteleri bozulabilir ve sonucunda bilişsel ve davranışsal rahatsızlıklar görülür.
Literatürdeki ilk dijital istifçi hasta, fotoğrafları yedeklemeye takıntılı hâle gelmişti ve günlük yaşamı aksıyordu.
Dijital istifçi bir kişiye örnek verecek olursak; aldığı kamerayla 5 yıl boyunca her gün manzara fotoğrafları olmak üzere 1000 fotoğraf çeken adamı söyleyebiliriz. Hatta bu adam, literatürdeki ilk “dijital istifçi”dir. Hasta, fotoğrafları silmekte büyük bir zorluk çeker çünkü anıları geri getirdiklerini düşünür ve onlara karşı bağlılıkk hisseder.
Üstelik, bu fotoğrafları dört harici harddiske ve yedeklerini de başka dört harici diske daha yedeklemiş. O fotoğrafları sürekli düzenlemek, günde yaklaşık 5 saat süren zaman kayıplarına yol açmış ve uykusuzluk, günlük işlerini aksatma, sosyalleşme ve dinlenme gibi aktivitelerini sekteye uğratmış.
Siz de bir dijital istifçi misiniz?
Dijital verileri saklama seviyeniz, onları kaybedeceğiniz düşüncesinin panik yaratması seviyesinde değilse ve günlük hayatınızı etkilemiyorsa korkmanıza gerek yok ancak gerekli gereksiz her şeyi saklıyorsanız ve onların silinmesinden korkuyorsanız siz de bir dijital istifçi olabilirsiniz…
Kaynaklar: ABC, Ucla Health, Mustafa İşliyen,
