Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Astana’da yapılan 1,5 buçuk saatlik görüşmenin sürprizi, bu görüşmede Ukrayna savaşının gündeme gelmemesi oldu.
Bu bilgiyi görüşmenin hemen arkasından Kremlin’den yapılan açıklama ile öğrenmiş olduk.
Bu durumda, 1,5 saatlik görüşmenin ‘hakim gündemini’ ikili ilişkiler ve enerji meselesinin oluşturduğu anlaşılabiliyor.
Putin, belki Ukrayna savaşındaki sıkışmışlığını ön plana çıkarmamak adına, belki, bir ateşkes umudu doğmadığı için, belki de şapkadan çıkardığı yeni tavşanın daha fazla dikkat çekmesini istediği için böyle bir tercih yapmış olabilir.
Bunların hepsi ihtimal dahilinde.
Şapkadan çıkan tavşan derken, Putin’in Türkiye’yi doğalgaz merkezi haline getireceğini söylediği yeni önerisinden söz ediyoruz.
Rus liderin açıklamalarından bazı kesitler aktaralım:
-Türkiye’de Avrupa için büyük bir doğalgaz merkezi kurabiliriz. Petrol piyasalarına yönelik hiçbir müdahale, rezerv kullanımı enerji sorununu çözmez. Rusya, kışın dahil Avrupa’ya enerji sevkiyatına hazır, top onların sahasında”
-Türkiye, en güvenilir ortak olduğunu gösterdi.
-Gaz sevkiyatı aralıksız sürüyor. Batı ülkeleri işbirliğimizden endişe duyuyor.
KUZEY HATTININ GÜVENLİĞİ KAYBOLUNCA…
Rusya’dan Avrupa’ya akan gazın önemli bir bölümü kuzeyden geliyordu.
Kuzey Akım 1 projesine geçen ay yapılan büyük sabotaj, oradaki hattın durumunu sıkıntıya sokmuştu.
7 milyar eurodan fazla para harcanarak inşa edilen Kuzey Akım 2 projesi ise, ABD’nin baskısı nedeniyle Şubat ayında Almanya’nın askıya alması yüzünden daha devreye girmeden bir ‘çelik yığını’ olarak ortada kaldı.
Putin’in yönünü güneye çevirmesinin temel gerekçesi bu olmalı.
Şu anda, Rus gazı Avrupa’ya sadece iki hat üzerinden gidebiliyor.
Biri Ukrayna üzerinden, diğeri ise, Karadeniz’in altından geçen Türk Akımı bağlantısı ile.
Ukrayna’da kapattığı takdirde, geriye bir tek Türk Akımı bağlantısı kalıyor.
(Türk Akımın toplam taşıma kapasitesi yılda 31,5 milyar metreküp. Kuzey Akımının ise kapasitesi 55 milyar metreküp ‘idi’.)
ENERJİ BAKANI DÖNMEZ: BÖYLE BİR FİKRİ İLK DEFA DUYUYORUZ AMA TEKNİK AÇIDAN BU MÜMKÜN
Putin’in teklifine, Ankara adına ilk cevap Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’den geldi.
Astana’daki görüşmeden hemen önce Moskova’da temaslarda bulunan Dönmez, şu açıklamayı yaptı:
“Avrupa’ya alternatif rotalardan gaz sevkiyatı konusuna gelince. Bunu biz de ilk defa duymuş olduk. Dolayısıyla henüz değerlendirmek için erken. Bu tip uluslararası projelerin fizibilitelerinin hazırlanması, hukuki, teknik, ticari yönlerinin masaya yatırılması gerekiyor. Ama Türkiye, Rusya ile bu ve buna benzer çeşitli uluslararası projeleri zamanında gerçekleştirmiş iki partner. Türk Akım bunlardan birisi. Bunlar oturulup değerlendirilmesi gereken hususlar.”
Açıklamanın satır aralarından, “İyice düşünüp taşındıktan sonra bunu yapabileceğimizi söyleyebiliriz” gibi bir anlam çıkarmak mümkün.
Tabi, böyle bir proje için sadece Türkiye’nin ‘tamam’ demesi yeterli değil.
Bir defa son 8 aydır yaşanan bir sürü bir şeyden sonra Avrupa, Rusya’dan gaz almaya devam etmeyi ister mi biçiminde kocaman bir soru hemen akla düşmüş oluyor.
Putin’in aklındaki senaryoyu anlama çabası adına, ikinci bir soruyu da ben gündeme getireyim:
Acaba Rusya lideri, Kuzey Akım’a yapılan ve ‘devlet terörü’ nitelemesi de yapılan son sabotaj nedeniyle, “Bir daha istesek de Rusya’dan gaz alamayız artık” ümitsizliğine kapılan Avrupa’ya “hayır, isterseniz devam edebiliriz” mesajını böyle bir teklif üzerinden getirmiş olabilir mi?
Evet, olabilir.
Ama yine de Avrupa’nın buna vereceği cevap önemli.
Hatta asıl müşteri onlar olduğu için, yapılabilir olabilmesi için bu teklife verecekleri cevap, Ankara’nın vereceği cevaptan kadar önem taşıyor bile denebilir.
